Het wordt ons deze dagen met de hashtags #metoo en recenter ook #blacklivesmatter weer pijnlijk duidelijk gemaakt: ons wereldbeeld draait nog steeds rond de ‘Westerse blanke man’. En dat is helaas niet anders in de artistieke wereld.

Linda Nochlin, een prominente, feministische kunsthistorica, vroeg zich in 1971 het volgende af: Why have there been no great women artists? In de kunstgeschiedenisboeken (geschreven door mannelijke auteurs) komen immers maar weinig vrouwelijke kunstenaars aan bod. Nochlin opperde dat een belangrijke reden voor het ontbreken van vrouwelijke kunstenaars is dat vrouwen eeuwenlang uitgesloten werden van het kunstonderwijs en daardoor hun talent - dat ze overigens wél hadden - niet verder konden ontwikkelen. Zo werd het vrouwelijke studenten in The Royal Academy in Londen in 1893 nog steeds verboden om naaktstudies naar levend model te tekenen, wat als essentieel wordt beschouwd voor een goede opleiding. In diezelfde periode werden vrouwen wél toegelaten tot het muziekonderwijs, maar vakken als compositie en harmonieleer werden als té complex voor hen beschouwd waardoor zij uit deze lessen geweerd werden. Vrouwen mochten wel in de besloten, huiselijke kring muziek maken, maar kregen geen podium om hun kunnen te tonen. Vele vrouwelijke componisten schreven hun muziek dan ook onder een mannelijk pseudoniem of de naam van hun echtgenoot. Anderzijds betekende een huwelijk vaak het einde van de carrière van die vrouwelijke muzikanten. Tot 1907 was de compositie van een vrouw bovendien zelfs eigendom van haar echtgenoot!

Ondertussen krijgen vrouwen in het (kunst)onderwijs (in theorie) dezelfde kansen als mannen, maar nog steeds blijft het voor vrouwelijke kunstenaars (en vrouwen in het algemeen) moeilijk om hun plaats in de (kunst)wereld te veroveren. Eline Cote, een Vlaamse studente aan het Antwerpse conservatorium heeft dit probleem op de internationale vrouwendag in maart 2020 nog aangekaart door een concert in de Antwerpse Elisabethzaal te organiseren waarbij een honderdkoppig vrouwenorkest onder leiding van een vrouwelijke dirigente enkel werken speelde van vrouwelijke componisten. De beschermheilige van de muziek is dan wel een vrouw, slechts 31% van de muzikanten in de klassieke toporkesten is vrouw en amper 4% van de uitgevoerde muziek is van een vrouwelijke componist. In 1903 werd , in de Metropolitan Opera in NY voor het eerst een opera van een vrouwelijke componist gespeeld. De tweede opera van een vrouw pas in…. 2016!

Positieve aandacht voor gendergelijkheid bij uitvoerders en componisten blijft noodzakelijk. Gedurfde projecten als dat van Eline Cote zorgen voor naambekendheid voor de vele nog onbekende vrouwelijke componisten en hun al even onbekende stukken, waardoor zij hopelijk vaker opgepikt zullen worden door andere orkesten. Ook deze muziek verdient het om ontdekt te worden. En ontdekking zal ook hier ongetwijfeld tot appreciatie leiden.